Skutki brexitu, czyli mija 4 lata, od kiedy Wielka Brytania wyszła z UE

W czerwcu 2016 roku stało się coś, co wstrząsnęło rynkami finansowymi na świecie. Mowa o referendum w Wielkiej Brytanii, w którym społeczeństwo opowiedziało się za wyjściem z Unii Europejskiej. Sam wynik głosowania nie był wiążący dla rządu, niemniej jednak w styczniu 2020 Wyspiarze faktycznie opuścili struktury Wspólnotowe. Właściwy rozwód nastąpił rok później, gdyż strony dały sobie czas na doprecyzowanie umowy handlowej, o którą zresztą ścierały się niemal na każdym etapie. Minęło właśnie 4 lata od momentu, kiedy Wielka Brytania wyszła z UE. To dobry czas, aby przyjrzeć się, jakie skutki brexitu dotknęły UK i resztę świata. 

Niezależność ponad wszystko, czyli przyczyny brexitu 

Niemal wszyscy, a szczególnie naród Zjednoczonego Królestwa, był przerażony tym, co będzie, kiedy zmienią się reguły gry. Zwolennicy brexitu jako główny argument stawiali niezależność, która dla Wielkiej Brytanii zawsze była priorytetowa. Poczucie suwerenności zawsze tkwiło w Wyspiarzach i tak naprawdę nigdy nie porzucili tej idei. Warto zwrócić uwagę, że w latach 60., gdy pojawiła się opcja członkostwa dla Brytyjczyków, mocno sprzeciwiał się jej choćby de Gaulle, francuski polityk, ówczesny prezydent, który twierdził, że nie będzie to nigdy łatwy partner do rozmów, nie mówiąc już o wspólnocie. I trzeba przyznać, że nie były to słowa na wyrost. 

Jak ocenia brexit Wielka Brytania? Sondaże jednoznaczne

Po tych trzech latach faktycznego rozwodu z UE warto przeanalizować, czy skutki brexitu są jedynie negatywne, czy też przyniosło to jakieś korzyści. Zaczniemy nietypowo, bo od tego, co sądzi społeczeństwo na ten temat, w końcu ponad 50% obywateli było za wyjściem z Unii. I tutaj widzimy bez chwili zastanowienia, że Brytyjczycy żałują. Kolejne sondaże pokazują, że ponad 60% chciałoby ponownego dołączenia do UE, a tylko 35% utrzymania postanowień z referendum. Szczególnie duży przepływ widać w tych osobach, które głosowały za „rozwodem”, a teraz zmieniły zdanie. Politycy oczywiście się bronią, twierdząc, że to tylko sondaże, a faktyczne ponowne głosowanie mogłoby pokazać co innego i tylko potwierdzić wcześniejszą decyzję, zrzucając winę na wysoką inflację, która nie do końca jest konsekwencją brexitu, a mającą wpływ na obywateli. 

Skutki brexitu dla Wielkiej Brytanii. Miał być „chleb, są okruchy”

Jeszcze więcej argumentów dla zwolenników powrotu do UE mamy po stronie ekonomii. Co rusz ukazują się wyliczenia, ile to Wielka Brytania straciła na wyjściu i często pojawiają się wartości rzędu 5-6% PKB, więc to niebagatelna liczba. Mocno cierpi też rynek pracy, na którym widać brak rąk do pracy, co przekłada się na codzienne życie obywateli. Niedawno natknąłem się na wywiad, w którym Brytyjczycy mocno narzekali na mniejszą ilość artykułów w sklepach, brak fachowców do wykonywania remontów itd. Patrząc na statystyki, widać, że nadal blisko 1,5 mln obywateli z Wysp jest bezrobotnych, z drugiej strony nadal mamy ponad 1 mln wakatów szczególnie w branżach, które były obstawiane przez przybyszy z innych stron świata, jak hotelarstwo, rolnictwo czy wspomniane budownictwo. Zahamowanie wzrostu gospodarczego to oczywiście niższe dochody budżetowe, w efekcie konieczne były podwyżki podatków w marcu 2022 roku, by poprawić sytuację. 

Porażające dane, czyli skutki brexitu w liczbach 

Nowa sytuacja spowodowała, że handel z UE jest o wiele trudniejszy i pociąga za sobą spore koszty, przede wszystkim administracyjne, wynikające z inspekcji technicznej i na granicy. Przepływ towarów w obie strony stał więc o wiele bardziej czasochłonny, co wpływa na braki w dostępności towarów. Pojawiły się dane, które pokazują spadek eksportu z grupy towarów żywnościowych na Wspólnotowy rynek w 2022 roku o ponad 15%, w 2023 roku nieco mniej, ale nadal powyżej 5%. Według statystyk najmocniej ucierpiał sektor rybołówstwa i motoryzacyjny. Sumarycznie analitycy ocenili, że wymiana handlowa z UE po brexicie zmniejszyła się o 20% i w głównej mierze jest to właśnie spadek eksportu. Wielka Brytania oczywiście próbuje działać na polu tworzenia nowych umów handlowych, podpisano taką chociażby z Australią. Niemniej jednak widzimy, że jest to obarczone sporym ryzykiem, a bliski rynek zbytu zamienia się na bardzo odległy, co w dłuższym czasie może być dotkliwe. Największe załamanie w bilansie handlowym widzimy w 2022 roku, kiedy to import znacząco przewyższał eksport, co przy słabszej brytyjskiej walucie, która straciła na brexicie, nie było sytuacją zbyt korzystną.

Tylko w wyniku samego referendum funt stracił do głównych walut 10% i tej straty nie odrobił do dzisiaj, choć można zauważyć, że największa słabość była widziana przed faktycznym wyjściem z UE. Z czasem GBP odrabiał straty i nadal można go uznać za czwartą walutę rezerwową świata. Trzeba dodać, że czarny scenariusz uzyskania parytetu w relacji do euro się nie sprawdził. 

Wyjście Wielkiej Brytanii z UE z polskiej perspektywy 

Na brexit należy też spojrzeć przez pryzmat sprawy polskiej. Trzeba przyznać, że początki handlu po faktycznym odcięciu Wielkiej Brytanii od wspólnego rynku były trudne również dla polskich eksporterów i importerów. Jednak jak to często się mówi: czas leczy rany, a polscy producenci nauczyli się ponownie robić interesy. Kontrole celne czy procedury na granicach nie były czymś pożądanym, jednak widać w danych, że szczególnie w sektorze spożywczym polskie firmy umacniają swoją pozycję. Jak ostatnio wskazała brytyjska ambasador w Polsce, aż 60% drobiu w sklepach na Wyspach może pochodzić z Polski. Niestety przed polskim handlem z Wielką Brytanią nadal szereg wyzwań, szczególnie proceduralnych, choćby pełnych kontroli weterynaryjnych czy sanitarnych, które mogą wpłynąć niekorzystnie na wymianę handlową i dać swój negatywny wydźwięk w kolejnych prezentowanych danych. 

Kiedy Wielka Brytania wyszła z Unii i nastąpił… fatalny splot zdarzeń

W całej tej negatywnej otoczce, która niejako musiała się pojawić dla Wielkiej Brytanii po brexicie, warto wspomnieć, że moment, w którym to się wydarzyło, okazał się najgorszy z możliwych. Wybuch pandemii czy później agresja Rosji na Ukrainę dobiła w pewnym sensie Brytyjczyków i dodała jeszcze więcej problemów, z którymi tak naprawdę borykają się do dzisiaj. Trudno winić brytyjski rząd czy polityków za podjęcie tak trudnej decyzji, skoro na świecie pojawiły się te dwa ważne czynniki. Społeczeństwo wyspiarskie dotknięte wysoką inflacją wskazywało na negatywny efekt brexitu. I z pewnością po części tak jest, skoro gospodarka oparta na imporcie musi przy tanim funcie sprowadzać towary po wyższej cenie. Do tego brak pracowników sprawił, że rozdmuchały się oczekiwania płacowe, które również w szerszej orbicie napędzają presję inflacyjną. 

Niech ktoś nie myśli, że będzie łatwo

O negatywnych skutkach brexitu więc nie musimy nikogo przekonywać, warto wręcz pokazywać ten przykład jako przestroga dla innych, choćby takowych z Polski, którym „marzy” się polexit. Jeśli chodzi o UE, to nie da się ukryć, że wyjście Wielkiej Brytanii w pewnym sensie zadziałało jak czynnik scalający i pokazujący, że ewentualni uciekinierzy nie będą mieli łatwo. Od momentu brexitu czy to Włosi, czy Grecy ani razu nie wygłaszali już szumnych zapowiedzi, że opuszczą szeregi UE. I tylko taki można uznać za pozytywny skutek tego rozwodu. Bo czy warto stawiać na szali niezależność z ekonomią? Na to już muszą odpowiedzieć sami Brytyjczycy.